Şahıslar kimi vakit çarpıtılmış niyetlere sahip olabilirler. Bu çarpıtılmış niyetler kişiyi depresyona sokabilir, tasa uyandırabilir. Bilişsel davranışçı terapide bu çarpıtılmış fikirler tespit edilir ve yerine daha uygun, mantıklı olanlarla değiştirilmeye çalışılır. Bu fikir yanılgıları aşağıdaki üzeredir:
1.Meli Malı Biçiminde Düşünme
Kişi bu düşünme formunda kendisine, diğerine, dünyaya karşı kurallar koyar ve onların o biçimde davranmasını bekler. Herkesi memnun etmeliyim, kimse hakkımda berbat düşünmemeli, her vakit en âlâ olmalıyım, beşerler işe vaktinde gelmeli, öfke ve kıskançlık duymamalıyım halindeki niyetler bu çarpıtılmış niyet biçimine örnek olarak verilebilir. Görüldüğü üzere kişi muhakkak kurallar koymuştur ve her insanın bu türlü davranmasını istemiştir. Bu kanıları gerçekleşmediğinde ise hayal kırıklığı, öfke, engellenme ve suçluluk hisleri hissedebilecektir.
2.Keyfi Çıkarsama
Kişi elinde gereğince ispat yokken hatta kimi vakit aksine deliller varken birtakım çıkarımlar yapar. Sorumluluğunu gereğince yerine getirmeyen birini gördüğünde kişinin, “bunu beni hudut etmek için yapıyor” formunda düşünmesi keyfi bir çıkarsamadır. Zira elinde delil yoktur. Bunun haricinde elinde bilakis deliller bulunan birinin olayı çarpıtması da keyfi çıkarsamaya girer. Örneğin hayli güzelsin diyen biri hakkında, yalnızca kibar davranmak için bu biçimde söylüyor formunda düşünmek eldeki delillerin zıddını düşünerek çıkarım yapmaktır.
3.Aşırı Genelleme
Kişi bu çarpıtmada sonlu sayıda örnekten yola çıkarak aşikâr kurallar oluşturmuştur. örneğin bir sefer aldatılan bir bayanın “tüm erkekler güvenilmezdir” demesi bu çarpıtma ve düşünme yanılgısına örnek olarak verilebilir. Başına bir kez aksilik gelen birinin “tüm aksilikler beni buluyor” halinde düşünmesi birkaç kişi tarafınca anlaşılmayan birinin “kimse beni anlamıyor” demesi bir dersten başarısız olan birinin kendini başarısız olarak nitelemesi bu çarpıtma cinsine örnek olarak verilebilir.
4.Ya Daima Ya Hiç Biçiminde Düşünme
Hayat bu beşerler için ya siyah ya beyazdır. Grinin tonlarına bu düşünme biçiminde yer verilmez. “Beni terslediği için o epey berbat biridir” ya da “bu imtihandan 100 alamazsam başarısız olurum” halindeki kanılar örnek olarak verilebilir.
5.Felaketleştirme
Kişi bu fikir küsurunda daima en kötüsünü düşünür. Pireyi deve yapmak kelamı tam bir örnek olarak verilebilir. Kişi geleceği karamsar bir biçimde yorumlar. örneğin panik atağı olan birisinin hızlanan kalp atışlarını, ölüyorum halinde yorumlaması örnek olarak verilebilir. “Şu hayatta yapayalnız kalacağım” kanısı de bu çarpıtma tipine örnek olarak verilebilir.
6.Zihin Okuma
Öteki insanların aklını okumak ve çıkarım yapmaktır. “Benim acınası biri olduğumu düşünüyor” ya da “aptal biri olduğumu düşünüyor” biçiminde düşünmektir.
7.Etiketleme
Kişinin kendine zalimce, makûs, olumsuz sıfatlar, isimler takmasıdır. Beceriksizim, tembelsin, aptalın tekisin üzere etiketleyici sözler kullanmaktır.
8.Duygudan Sonuca Ulaşmak
bu türlü hissediyorsam kesin bir şey var formunda düşünmektir. İçimde bir şey var kesin berbat bir şey olacak biçimindeki kanılar örnek olarak verilebilir.
9.Büyütme Küçültme
Berbat bir şeyi beğenilen büyüterek düzgün bir şeyi küçültme eğilimine denir. Bu çarpıtmanın bir öteki ismi da olumluyu yok saymaktır. Uygunluk yapan birinin “benim yerimde kim olsa birebirini yapardı” demesi bu çarpıtma tipine örnek olarak verilebilir.
10.şahsileştirme
Kişinin kendine odaklanması ve her şeyi kendine yontmasıdır. Odaya girmeyen birini goren kişi “ben varım diye girmiyor” formunda düşünmesi, sunum yapan birinin art sıralarda gülen iki kişiyi görür görmez “bana gülüyorlar” halinde düşünmesi örnek olarak verilebilir.
Okumaya devam et...
1.Meli Malı Biçiminde Düşünme
Kişi bu düşünme formunda kendisine, diğerine, dünyaya karşı kurallar koyar ve onların o biçimde davranmasını bekler. Herkesi memnun etmeliyim, kimse hakkımda berbat düşünmemeli, her vakit en âlâ olmalıyım, beşerler işe vaktinde gelmeli, öfke ve kıskançlık duymamalıyım halindeki niyetler bu çarpıtılmış niyet biçimine örnek olarak verilebilir. Görüldüğü üzere kişi muhakkak kurallar koymuştur ve her insanın bu türlü davranmasını istemiştir. Bu kanıları gerçekleşmediğinde ise hayal kırıklığı, öfke, engellenme ve suçluluk hisleri hissedebilecektir.
2.Keyfi Çıkarsama
Kişi elinde gereğince ispat yokken hatta kimi vakit aksine deliller varken birtakım çıkarımlar yapar. Sorumluluğunu gereğince yerine getirmeyen birini gördüğünde kişinin, “bunu beni hudut etmek için yapıyor” formunda düşünmesi keyfi bir çıkarsamadır. Zira elinde delil yoktur. Bunun haricinde elinde bilakis deliller bulunan birinin olayı çarpıtması da keyfi çıkarsamaya girer. Örneğin hayli güzelsin diyen biri hakkında, yalnızca kibar davranmak için bu biçimde söylüyor formunda düşünmek eldeki delillerin zıddını düşünerek çıkarım yapmaktır.
3.Aşırı Genelleme
Kişi bu çarpıtmada sonlu sayıda örnekten yola çıkarak aşikâr kurallar oluşturmuştur. örneğin bir sefer aldatılan bir bayanın “tüm erkekler güvenilmezdir” demesi bu çarpıtma ve düşünme yanılgısına örnek olarak verilebilir. Başına bir kez aksilik gelen birinin “tüm aksilikler beni buluyor” halinde düşünmesi birkaç kişi tarafınca anlaşılmayan birinin “kimse beni anlamıyor” demesi bir dersten başarısız olan birinin kendini başarısız olarak nitelemesi bu çarpıtma cinsine örnek olarak verilebilir.
4.Ya Daima Ya Hiç Biçiminde Düşünme
Hayat bu beşerler için ya siyah ya beyazdır. Grinin tonlarına bu düşünme biçiminde yer verilmez. “Beni terslediği için o epey berbat biridir” ya da “bu imtihandan 100 alamazsam başarısız olurum” halindeki kanılar örnek olarak verilebilir.
5.Felaketleştirme
Kişi bu fikir küsurunda daima en kötüsünü düşünür. Pireyi deve yapmak kelamı tam bir örnek olarak verilebilir. Kişi geleceği karamsar bir biçimde yorumlar. örneğin panik atağı olan birisinin hızlanan kalp atışlarını, ölüyorum halinde yorumlaması örnek olarak verilebilir. “Şu hayatta yapayalnız kalacağım” kanısı de bu çarpıtma tipine örnek olarak verilebilir.
6.Zihin Okuma
Öteki insanların aklını okumak ve çıkarım yapmaktır. “Benim acınası biri olduğumu düşünüyor” ya da “aptal biri olduğumu düşünüyor” biçiminde düşünmektir.
7.Etiketleme
Kişinin kendine zalimce, makûs, olumsuz sıfatlar, isimler takmasıdır. Beceriksizim, tembelsin, aptalın tekisin üzere etiketleyici sözler kullanmaktır.
8.Duygudan Sonuca Ulaşmak
bu türlü hissediyorsam kesin bir şey var formunda düşünmektir. İçimde bir şey var kesin berbat bir şey olacak biçimindeki kanılar örnek olarak verilebilir.
9.Büyütme Küçültme
Berbat bir şeyi beğenilen büyüterek düzgün bir şeyi küçültme eğilimine denir. Bu çarpıtmanın bir öteki ismi da olumluyu yok saymaktır. Uygunluk yapan birinin “benim yerimde kim olsa birebirini yapardı” demesi bu çarpıtma tipine örnek olarak verilebilir.
10.şahsileştirme
Kişinin kendine odaklanması ve her şeyi kendine yontmasıdır. Odaya girmeyen birini goren kişi “ben varım diye girmiyor” formunda düşünmesi, sunum yapan birinin art sıralarda gülen iki kişiyi görür görmez “bana gülüyorlar” halinde düşünmesi örnek olarak verilebilir.
Okumaya devam et...