Modern Çağın Gençlik Hastalığı: Anoreksiya Nervoza
Yeme Bozukluğu Nedir?
Kişilerin vücut algılarının, çeşitli ruhsal faktörler kararında bozulması ile, yeme davranışlarında bozuklar oluşması manasına gelmektedir. Genç yaş kümenin ve bayanların bu bozukluğa yakalanma mümkünlüğü daha yüksek olup, Yeme Bozuklukları içinde Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu, Pika, Bulimiya Nervoza vb. ayrımlar olmakla birlikte, bu yazımızda Anoreksiya Nevroza üzerinde duracağız.
Ergenlik periyodu sırasında görülebilen rahatsızlıklardan biri olan yeme bozuklukları hem kronikleşme birebir vakitte sebep olabileceği fizikî rahatsızlıklar sebebiyle genç bayanlar ve ergen kızların omurundaki değerli sıkıntılardan biridir. Gelişimsel açıdan pek fazlaca değişikliğin birebir anda olduğu ergenlik süreci, hassaslıkların arttığı, savunma ve başa çıkma düzeneklerinin tam oturmadığı bir döneme da denk geldiğinden, takibi ehemmiyet taşımaktadır.
Benlik Saygısı
Bireyin kendini değerlendirmesi sonucunda, ulaşmış olduğu yorumlardır. Şayet birey, gelişim evreleri sırasında benlik algısı bozulacak tecrübeler hayatış ve, istikrarlı bir özbenlik hürmeti oluşturamamışsa, ömrü üzerinde daha da yıkıcı yollara sapma mümkünlüğü artacaktır. Bilhassa genç bireylerin bu vakitte, dış görünüşleri ve içsel benlik imajı karmaşası yaşama olasılıkları fazladır.
Anoreksiya Nervoza
Anoreksiya Nervoza’nın birinci defa isimlendirilmesi , 19.yy’a dayanmakta olup, İngiltere’de Sir William Gull ve Fransa’da Charles Lasègue -aşırı kilo kaybı ile ruhsal bozuklukları olan bir bayan serisi- yayınladılar. Gull bu hastalığı “Anoreksiya Nervoza” olarak isimlendirirken, özellikler yaklaşık 100 yıl evvel tanımlanmakla birlikte, 22.yy’daki tanımlamalara neredeyse muadil niteliktedir.
Genellikle, genç bayanların başına gelen , ağır diyet yahut abartılı spor yapmaya sürükleyen kilo alma tasasının abartılması ve açlıkla geçirilen rutin günlük hayata dönüşmesidir. Bireydeki zayıf bir vücuda sahip olma isteği, imajı epey zayıf olduğundan dahi, şişmanlamaya karşı duyduğu çok dertten dolayı , kendisini objektif değerlendiremediği ve zayıflığını yetersiz gördüğü bir yemek bozukluğu haline dönüşmektedir.
Kişilik özelliklerine bakıldığında, mükemmeliyetçi, benlik hürmetleri düşük, kendini tabir etmekte zorlanabilen, zayıf toplumsal alakalara sahip olabilmektedirler. Kişi duygusal ihtiyaçlarını tanımlayamadığında, bu ihtiyaçlara uygun karşılıklar da bulamadığı için, farklı hallerde süreksiz tahlil yollarına sapma eğilimi taşımaktadır.
Genetik açıdan bakıldığında, akrabalarında yeme bozukluğu olan bireylerin ,7-12 kat daha fazla risk taşıdığı düşünülmektedir. Nörobiyolojik sebeplere bakıldığında, yeme bozukluğunun fizyolojik değişikliklere sebep olduğu , ya da tam bilakis dair çabucak hemen bir netlik kazanılamamıştır. Yapılan biroldukça nörogörüntüleme çalışmasında , Anoreksiya Nervoza’lı hastalarda genel olarak serebral atrofi, genişlemiş ventriküller ile hem gri tıpkı vakitte beyaz hususta azalmalar görülmekte olup, yeme ve kusma ataklarının ise, gri ve beyaz unsurda atrofiye ve buna eşlik eden beyin omurilik sıvısındaki artışa niye olduğu belirtilmektedir.
Sebep olan durumlar incelendiğinde, aile ortasındaki uyuşmazlıklar, cinsellik ortasındaki çatışmalar, heteroseksüel olma konusundaki baskılara reaksiyon geliştirmek, bayan vücuduna duyulan antipati, inançta hissetmeme, aile tarafınca olduğu hali ile kabul görmeme, kendi varlığını kanıtlama gayreti, ailede ebeveynlerin fazla kuralcı ve baskıcı tutumları, telaşlı kişiliğe eğilim vb. faktörlerin bulunduğu belirlenmiştir.
Anoreksiya Nervoza’da, olguların toplumsal sorunları çözmede düşük muvaffakiyet gösterdikleri, daha az empati yapabildikleri, toplumsal alakalarda zorlanabildikleri , aile ilgilerinde kendilerini söz etme ortamı yeterinde sağlanmıyorsa, hürmet gördüklerini hissetmiyorlarsa, toplumsal hayatta daha fazla boyun eğici davranışlar gösterdikleri, kendileri hakkında , yaşıtlarına dair daha fazlaca olumsuz toplumsal karşılaştırma yaptıkları, özgüven sorunu yaşadıkları, depresyon ve anksiyete belirtilerinin birçok vakit eşlik edebildiği ve toplumsal işlevsellikteki bozulmalar olduğu görülmektedir.
Psiko toplumsal faktörler içinde, geçmiş tecrübelerde, kilo ile dalga geçilmiş olması, ailede kilo- fizikî imaj konusuna ehemmiyet verilen bir sohbet ortamı bulunması, ailenin fazla eleştirel , yüksek standartları olan bireylerden oluşması, bilhassa anne ile beklenen inançlı bağlanma ve paylaşım ortamının küçükken sağlanamamış olması , empati kurmada yetersizlik üzere durumların, yeme bozukluğu ile bağlantıları olduğu ortaya koyulmuştur. Hastalar ebeveynlerini, uzak- mesafeli- reddedici olarak tanımladıklarında, mümkünlük artmaktadır.
Anoreksiya Nervoza Belirtileri
Kişiliğine tam biçim vermeye çalıştığı bir devirde, gence konulan fazla kısıtlı kurallar, fikir paylaşım ortamlarının yaratılması, gencin, kendisine hürmet duyulduğunu hatta sevildiğine dair kuşkular taşıması, yanlış kararlar almaya bireyi iten etkenler içinde olabilmektedir. Yeme Bozukluğu hastaları içinde , en sıkıntı alaka kurulan küme ise, Anoreksiya Nervoza teşhisli gençlerdir.
Algılanan vücut imajının bozulma riskini taşıyan ergenlik periyotta, genç, çoklukla etrafı bilhassa ailesi ile irtibat problemleri yaşıyor, anlaşılmadığını, ömrü üzerinde kelam hakkı olmadığını, kendisine gereğince hürmet duyulmadığını düşünüyorsa, ebeveynler katı, kuralcı, cinsellik üzerinde kesin hudutları olan, obsesif karakterli , fazla düzenli- yüksek çıtalı karakterler ise, genç ömründe kuramadığı denetimi ve duyuramadığı sesini, vücudu üzerinde denetim kurmak ve duyurmak gayesiyle, yeme tertibine çok kısıtlamalar getirmeyi seçebilmektedir.
Madde kullanım bozukluğu hadiselerine , iştah kesici özellikleri ile, merkezi hudut sistemini uyarıcı tesirleri sebebiyle yeme bozukluğu hastalarında sıkça rastlanmakta olup , bu noktada ebeveynlerin çocuklarını mevzu hakkında koruyabilmeleri açısından, bu riskin de altını çizmek isteriz. Bir ergen için aileden az ilgi görme durumu, ruhsal meselelere yol açabileceğinden, yeme bozukluklarının görülme sıklığının daha yüksek olması beklenebilmektedir.
Anoreksiya önemli bir hastalık olup, hastaların % 5-10 kadarı, hastalığın komplikasyonları kararında ölme ya da intihar riskiyle karşı karşıya kalmaktadır. Eksik vitamin, mineral alımlarından dolayı , kemik kırılmaları, kansızlık, saçlarda kırılganlık, adet düzensizlikleri, kuru- sarıya dönük bir cilt, böbrek rahatsızlıkları görülebilmektedir.
Tedavisi
Tedavisi hala tartışmalı olan Anoreksiya Nevroza’da, gençlerle kalıcı ve aktif işbirliği kurmanın tedavideki başarısı ve devamlılığı için epey kıymet taşıdığı bilinmektedir. Bilişsel davranışçı terapi tabanlı, gerekli farmakolojik dayanağın de alınmasıyla şahsa özel bir planlama yapılmalıdır. Terapide gencin kendi hisleriyle münasebet kurarak, ruhsal gereksinimlerini, yaşadığı zorlukları çözümleyip tahlil etmesi konusunda çalışılmakta, onu bu yola iten mevzularla ailenin tesiri olan noktalar belirlenerek, aile takviyesi de sağlanmasına da ehemmiyet verilmektedir.
Psikiyatrist, psikolog ve diyetisten ile, dahiliye uzmanının birlikte çalışmasını gerektiren komplike bir tedavi uygulanması, kişinin bütüncül sıhhati açısından ehemmiyet arz etmektedir.
Terapilerde, yeme bozukluğunun çekirdek patolojik inançlarıyla, olumsuz tesir yaratan aile, arkadaş vb. öteki bileşenlerin olumlu manada değişimi planlanır. Hastayı terapiye kazandırma, ilişki kurma, hastaların kendilik-özdeğer farkındalığının ve motivasyonun sağlaması, kilo kaybetmenin bireye gelen cazipliği ile ilgili çok kıymet verdiği çarpık inançların ve şişmanlık kaygısının yerine, sağlıklı olağan kiloyu kabul ederek, ruhsal meselelerini bilimsel ve ehil takviyelerle çözmeye ve şahsi yeteneklerini fark etmesine çalışılmaktadır.
Farmakolojik Tedavi: Farmakolojik tedavi olarak antidepresanlar, antipsikotikler ,erişkinlerde olduğu üzere çocuk ve gençlerde de Anoreksiya Nervoza tedavisinde atipik antipsikotik ilaçlardan bir kısmının, yeme ile ilgili ruminasyonlar, obsesyonlar, depresyon ve anksiyete üzere öteki semptomların da tedavisi açısından bulgulara tesir etmesi sebebi ile değerli bir yere sahiptir.
Okumaya devam et...
Yeme Bozukluğu Nedir?
Kişilerin vücut algılarının, çeşitli ruhsal faktörler kararında bozulması ile, yeme davranışlarında bozuklar oluşması manasına gelmektedir. Genç yaş kümenin ve bayanların bu bozukluğa yakalanma mümkünlüğü daha yüksek olup, Yeme Bozuklukları içinde Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu, Pika, Bulimiya Nervoza vb. ayrımlar olmakla birlikte, bu yazımızda Anoreksiya Nevroza üzerinde duracağız.
Ergenlik periyodu sırasında görülebilen rahatsızlıklardan biri olan yeme bozuklukları hem kronikleşme birebir vakitte sebep olabileceği fizikî rahatsızlıklar sebebiyle genç bayanlar ve ergen kızların omurundaki değerli sıkıntılardan biridir. Gelişimsel açıdan pek fazlaca değişikliğin birebir anda olduğu ergenlik süreci, hassaslıkların arttığı, savunma ve başa çıkma düzeneklerinin tam oturmadığı bir döneme da denk geldiğinden, takibi ehemmiyet taşımaktadır.
Benlik Saygısı
Bireyin kendini değerlendirmesi sonucunda, ulaşmış olduğu yorumlardır. Şayet birey, gelişim evreleri sırasında benlik algısı bozulacak tecrübeler hayatış ve, istikrarlı bir özbenlik hürmeti oluşturamamışsa, ömrü üzerinde daha da yıkıcı yollara sapma mümkünlüğü artacaktır. Bilhassa genç bireylerin bu vakitte, dış görünüşleri ve içsel benlik imajı karmaşası yaşama olasılıkları fazladır.
Anoreksiya Nervoza
Anoreksiya Nervoza’nın birinci defa isimlendirilmesi , 19.yy’a dayanmakta olup, İngiltere’de Sir William Gull ve Fransa’da Charles Lasègue -aşırı kilo kaybı ile ruhsal bozuklukları olan bir bayan serisi- yayınladılar. Gull bu hastalığı “Anoreksiya Nervoza” olarak isimlendirirken, özellikler yaklaşık 100 yıl evvel tanımlanmakla birlikte, 22.yy’daki tanımlamalara neredeyse muadil niteliktedir.
Genellikle, genç bayanların başına gelen , ağır diyet yahut abartılı spor yapmaya sürükleyen kilo alma tasasının abartılması ve açlıkla geçirilen rutin günlük hayata dönüşmesidir. Bireydeki zayıf bir vücuda sahip olma isteği, imajı epey zayıf olduğundan dahi, şişmanlamaya karşı duyduğu çok dertten dolayı , kendisini objektif değerlendiremediği ve zayıflığını yetersiz gördüğü bir yemek bozukluğu haline dönüşmektedir.
Kişilik özelliklerine bakıldığında, mükemmeliyetçi, benlik hürmetleri düşük, kendini tabir etmekte zorlanabilen, zayıf toplumsal alakalara sahip olabilmektedirler. Kişi duygusal ihtiyaçlarını tanımlayamadığında, bu ihtiyaçlara uygun karşılıklar da bulamadığı için, farklı hallerde süreksiz tahlil yollarına sapma eğilimi taşımaktadır.
Genetik açıdan bakıldığında, akrabalarında yeme bozukluğu olan bireylerin ,7-12 kat daha fazla risk taşıdığı düşünülmektedir. Nörobiyolojik sebeplere bakıldığında, yeme bozukluğunun fizyolojik değişikliklere sebep olduğu , ya da tam bilakis dair çabucak hemen bir netlik kazanılamamıştır. Yapılan biroldukça nörogörüntüleme çalışmasında , Anoreksiya Nervoza’lı hastalarda genel olarak serebral atrofi, genişlemiş ventriküller ile hem gri tıpkı vakitte beyaz hususta azalmalar görülmekte olup, yeme ve kusma ataklarının ise, gri ve beyaz unsurda atrofiye ve buna eşlik eden beyin omurilik sıvısındaki artışa niye olduğu belirtilmektedir.
Sebep olan durumlar incelendiğinde, aile ortasındaki uyuşmazlıklar, cinsellik ortasındaki çatışmalar, heteroseksüel olma konusundaki baskılara reaksiyon geliştirmek, bayan vücuduna duyulan antipati, inançta hissetmeme, aile tarafınca olduğu hali ile kabul görmeme, kendi varlığını kanıtlama gayreti, ailede ebeveynlerin fazla kuralcı ve baskıcı tutumları, telaşlı kişiliğe eğilim vb. faktörlerin bulunduğu belirlenmiştir.
Anoreksiya Nervoza’da, olguların toplumsal sorunları çözmede düşük muvaffakiyet gösterdikleri, daha az empati yapabildikleri, toplumsal alakalarda zorlanabildikleri , aile ilgilerinde kendilerini söz etme ortamı yeterinde sağlanmıyorsa, hürmet gördüklerini hissetmiyorlarsa, toplumsal hayatta daha fazla boyun eğici davranışlar gösterdikleri, kendileri hakkında , yaşıtlarına dair daha fazlaca olumsuz toplumsal karşılaştırma yaptıkları, özgüven sorunu yaşadıkları, depresyon ve anksiyete belirtilerinin birçok vakit eşlik edebildiği ve toplumsal işlevsellikteki bozulmalar olduğu görülmektedir.
Psiko toplumsal faktörler içinde, geçmiş tecrübelerde, kilo ile dalga geçilmiş olması, ailede kilo- fizikî imaj konusuna ehemmiyet verilen bir sohbet ortamı bulunması, ailenin fazla eleştirel , yüksek standartları olan bireylerden oluşması, bilhassa anne ile beklenen inançlı bağlanma ve paylaşım ortamının küçükken sağlanamamış olması , empati kurmada yetersizlik üzere durumların, yeme bozukluğu ile bağlantıları olduğu ortaya koyulmuştur. Hastalar ebeveynlerini, uzak- mesafeli- reddedici olarak tanımladıklarında, mümkünlük artmaktadır.
Anoreksiya Nervoza Belirtileri
- Aşırı kilo kaybı
- Kansızlık
- Erkeklerde testosteron oranında düşüş
- Kadınlarda adet düzensizliği – adet olamama
- Baş dönmesi, bayılma
- Düzensiz kalp ritmi
- Yorgunluk
- Uyku bozukluğu
- Tırnaklarda mavimsi renk değişikliği
- Saçlarda incelme ve azalma
- Kabızlık
- Kuru- sarımsı cilt
- Kemik erimesi
- Kol-bacakların şişmesi
- Böbrek sorunları
- Sürekli beslenme ile ilgilenme
- Açlık hissini reddetme
- Kilo alma korkusu
- Sosyal hayattan geri çekilme
- Sinirlilik
- Depresif ruh hali ve depresyona girme
Kişiliğine tam biçim vermeye çalıştığı bir devirde, gence konulan fazla kısıtlı kurallar, fikir paylaşım ortamlarının yaratılması, gencin, kendisine hürmet duyulduğunu hatta sevildiğine dair kuşkular taşıması, yanlış kararlar almaya bireyi iten etkenler içinde olabilmektedir. Yeme Bozukluğu hastaları içinde , en sıkıntı alaka kurulan küme ise, Anoreksiya Nervoza teşhisli gençlerdir.
Algılanan vücut imajının bozulma riskini taşıyan ergenlik periyotta, genç, çoklukla etrafı bilhassa ailesi ile irtibat problemleri yaşıyor, anlaşılmadığını, ömrü üzerinde kelam hakkı olmadığını, kendisine gereğince hürmet duyulmadığını düşünüyorsa, ebeveynler katı, kuralcı, cinsellik üzerinde kesin hudutları olan, obsesif karakterli , fazla düzenli- yüksek çıtalı karakterler ise, genç ömründe kuramadığı denetimi ve duyuramadığı sesini, vücudu üzerinde denetim kurmak ve duyurmak gayesiyle, yeme tertibine çok kısıtlamalar getirmeyi seçebilmektedir.
Madde kullanım bozukluğu hadiselerine , iştah kesici özellikleri ile, merkezi hudut sistemini uyarıcı tesirleri sebebiyle yeme bozukluğu hastalarında sıkça rastlanmakta olup , bu noktada ebeveynlerin çocuklarını mevzu hakkında koruyabilmeleri açısından, bu riskin de altını çizmek isteriz. Bir ergen için aileden az ilgi görme durumu, ruhsal meselelere yol açabileceğinden, yeme bozukluklarının görülme sıklığının daha yüksek olması beklenebilmektedir.
Anoreksiya önemli bir hastalık olup, hastaların % 5-10 kadarı, hastalığın komplikasyonları kararında ölme ya da intihar riskiyle karşı karşıya kalmaktadır. Eksik vitamin, mineral alımlarından dolayı , kemik kırılmaları, kansızlık, saçlarda kırılganlık, adet düzensizlikleri, kuru- sarıya dönük bir cilt, böbrek rahatsızlıkları görülebilmektedir.
Tedavisi
Tedavisi hala tartışmalı olan Anoreksiya Nevroza’da, gençlerle kalıcı ve aktif işbirliği kurmanın tedavideki başarısı ve devamlılığı için epey kıymet taşıdığı bilinmektedir. Bilişsel davranışçı terapi tabanlı, gerekli farmakolojik dayanağın de alınmasıyla şahsa özel bir planlama yapılmalıdır. Terapide gencin kendi hisleriyle münasebet kurarak, ruhsal gereksinimlerini, yaşadığı zorlukları çözümleyip tahlil etmesi konusunda çalışılmakta, onu bu yola iten mevzularla ailenin tesiri olan noktalar belirlenerek, aile takviyesi de sağlanmasına da ehemmiyet verilmektedir.
Psikiyatrist, psikolog ve diyetisten ile, dahiliye uzmanının birlikte çalışmasını gerektiren komplike bir tedavi uygulanması, kişinin bütüncül sıhhati açısından ehemmiyet arz etmektedir.
Terapilerde, yeme bozukluğunun çekirdek patolojik inançlarıyla, olumsuz tesir yaratan aile, arkadaş vb. öteki bileşenlerin olumlu manada değişimi planlanır. Hastayı terapiye kazandırma, ilişki kurma, hastaların kendilik-özdeğer farkındalığının ve motivasyonun sağlaması, kilo kaybetmenin bireye gelen cazipliği ile ilgili çok kıymet verdiği çarpık inançların ve şişmanlık kaygısının yerine, sağlıklı olağan kiloyu kabul ederek, ruhsal meselelerini bilimsel ve ehil takviyelerle çözmeye ve şahsi yeteneklerini fark etmesine çalışılmaktadır.
Farmakolojik Tedavi: Farmakolojik tedavi olarak antidepresanlar, antipsikotikler ,erişkinlerde olduğu üzere çocuk ve gençlerde de Anoreksiya Nervoza tedavisinde atipik antipsikotik ilaçlardan bir kısmının, yeme ile ilgili ruminasyonlar, obsesyonlar, depresyon ve anksiyete üzere öteki semptomların da tedavisi açısından bulgulara tesir etmesi sebebi ile değerli bir yere sahiptir.
Okumaya devam et...