Her yaş kümesinden her meslekten ve kendimiz de dahil neredeyse herkesin günlük hayatta gerilimle yüz yüze kaldığını ve onunla baş etmeye çalıştığını görüyoruz, duyuyoruz. Pekala nedir bu ömrümüzün bir kesimi olmuş olan gerilim? niye gerilime gireriz? Bedenimize nasıl tesir eder? Yarattığı olumsuz durumlar nelerdir? Her vakit berbat müdür yoksa ondan faydalanabilir miyiz hatta onu yönetebilir miyiz? Tüm bu soruların karşılıklarını merak ettiysen bu yazı tam sana bakılırsa! Gerilim, zihinsel yahut duygusal baskı ile baş edememe hissidir. 21. Yüzyılın bir hastalığı olarak nitelendirilir ve yalnızca kişinin sıhhatini etkilemekle kalmaz beraberinde toplumsal ömründen iş ömrüne kadar kişinin hayat kalitesini de ziyadesiyle tesirler. Herkes gerilimli hissedebilir. Dünyaya bakış açımız, etrafımız, niyetlerimiz, bedenimiz ve daha bir epeyce kaynak da gerilim faktörü olabilir. İnsan tabiatı gereği fizyolojik olarak gerilimle başa çıkma ve ona bir reaksiyon eğilimindedir. Gerilimin üç farklı çeşidi vardır. Bunlar: Akut Stres: Günlük hayatın gerginlikleri ile ortaya çıkar. Geçicidir. Birçok sefer tahlile ulaştırılması gereken güzelimize gitmeyen durumlar kelam konusudur. Raslantısal ve geçici
durumlar olduğundan, bu tıp gerilimle genelde başa çıkılabilir. Zira bedenimiz bu gerilim çeşidini tanımadığı için çabucak çözümlemek üzere reaksiyon verir. örneğin bir eşyamız kaybolduğunda, onu bulamadığımız anda yaşadığımız his bu çeşit gerilime örnektir. Kronik Stres: Akut gerilimin daima olarak devam etmesiyle oluşur denilebilir. Bu tıp gerilime maruz kalan kişi gerilim yaratan durumdan kurtulmak için bir tahlil yolu bulamaz, bu yüzden uzun periyodiktir. Yoksulluğun getirdiği külfetler, makûs iş hayatı yahut işsizlik, süregiden aile sıkıntıları, yaşlı ya da hastaya daima bakmak, akrabalar, komşular, olaylar üzere bir fazlaca niçini olabilir. Bu gerilim tipi kişiyi haftalar hatta aylar boyunca yıpratabilir. Kişi daima hissettiği kronik gerilimi yeni bir şey üzere algılayamaz, tanıdık ve kabul edilebilir olarak görmeye başlar ve bu yüzden de ihmal eder, tahlil geliştirmek yerine onunla yaşamayı olağanlaştırır. Travmatik Stres: Büyük ve ani gelişmiş olaylara karşı ortaya çıkan gerilim çeşididir. Tecavüz, kaza, doğal afetler, savaş, toplama kampları vb. üzere felaket durumlara maruz kalan bireylerde görülür. Bu gerilim çeşidinde travma yaratan olayın anıları yıllar daha sonra bile canlı kalır ve öteki küçük olaylara karşı da hassaslık artar. Bu durumdaki bireylerde kimi vakit TSSB teşhis edilebilir. Gerilim anında bedenimizde alarm çalmaya başlar. Adrenalin, noradrenalin ve kortizol düzeyi yükselerek böbreklerimiz ve safra kesemiz başta olmak üzere tüm bedenimizi fazla mesaiye zorlamaya hazırlayan bir ikazım yapar. Temelinde bu ikazım bize tehdit ya da tehlike ile başa çıkmada yardımcı olan fizyolojik değişimlerdir. Bu duruma gerilim yansısı ya da ‘kaç ya da savaş tepkisi’ denir. örneğin bizi yabanî bir hayvan kovalıyorsa adrenalin hormonu salgılamak hayatta kalmamız için yararlı olur fakat günlük hayatta bu tip durumla neredeyse hiç karşılaşmadığımız için daima gerilim hormonu salgılamamız tehlikeli bir durumdur. Birinci birkaç dakika ortasında salgılama geçmezse ve devam ederse, beden fazladan ve alışık olmadığı halde çalışmaya zorlandığından bu hormonların salgılanma durumu beyin yapısında hücresel bozulma, soğuk algınlığı ve kanser de dahil biroldukça hastalığın ortaya çıkmasında değerli bir faktördür. Ayrıyeten teneffüs sistemimiz (nefes darlığı, astım), bağışıklık sistemimiz (enfeksiyonlar), iskelet ve kas sistemimiz (kas gerilmesi, tutulma, ağrı, migren), kardiyovasküler sistemimiz (hipertansiyon, kalp krizi, felç), endokrin sistemimiz (büyüme, gelişme, üreme sıkıntıları), sindirim sistemimiz (mide yanması, ağrı, reflü), üreme sistemiz (sperm üretiminde bozulma, ereksiyon sıkıntıları, adet döngüsünde bozulma) ve bağırsaklarımız (karın ağrısı, şişme bulantı, ishal, kabız) da gerilimden olumsuz manada etkilenir. Unutmayalım tabip ziyaretlerimizde sıhhat sorunlarımızın büyük bir kısmının gerilime bağlı olduğu duyuyoruz! Gerilim daima hale geldiğinde bedenimizdeki olumsuz tesirleriyle birlikte bizim sağlıklı düşünme ve sorun çözme işlevlerimizde bozulmaya yol açar yani kronik gerilim bizi aptallaştırır. Beyin hacminin azalması ve amigdalanın fonksiyonunun bozulmasıyla bilişsel yetenekler zayıflar, dikkat eksikliği, günlük hayat ahenk problemleri, unutkanlık, olayların duygusal manasını yitirmesi görülebilirken; hipokampüs gerilimle baskılandığı için de yeni nöron oluşumu durur diyebiliriz. Fakat tüm bunların yanında şayet travmatik değilse gerilimin yarattığı tesirler değildir, gerilim daha sonrası beyin, beden ve metabolizma eski haline dönmeye programlıdır. Her kişinin gerilime reaksiyonunun farklı olduğunun, bizi hasta eden kısmın gerilim değil de gerilime nasıl reaksiyon verdiğimiz, onu nasıl yönettiğimiz olduğunu hatırlamalıyız. Gerilimin yarattığı olumsuz durumlar sadece fizikî ve ruhsal değildir, toplumsal yaşantımıza da görülür. Başa çıkılamayan işler, fazla iş yükü, yardım alamama, uzun çalışma saatleri, düşük maaş, işe ait meseleler, ev-iş ortası rol çatışmaları, duygusal muhtaçlıklar, iş baskısı üzere stres
faktörleri de özel ve çalışma hayatımızı makûs etkileyebilir, maddi ve manevi kayıplar vermemize yol açabilir. Pekala üstte bu kadar epeyce aksiliklere niye olduğundan bahsetmiş olduğumiz gerilim nitekim makus bir şey midir? Gerilimin bedenimize verdiği ziyanlardan ve sosyo-ekonomik zararlarından makûs bir şey olduğundan gereğince bahsettik. Ancak gerilimin yeterli tarafları da vardır; gerilim tümden berbat bir hal değildir hatta hayatımızın sağlıklı ve gerekli bir kesimidir. Gerilim noradrenalin ve diğer hormonların salınımını tetikler ki noradrenalin yeni anılarm oluşturmamız konusunda kilit rol üstüne alan bir hormondur. Noradrenalin bizim mizaçsal özelliklerimizin gelişmeninden sorumludur, baş etmede kuvvetlik çektiğimiz sorunlara hamasetli yaratıcılıkla yaklaşmamızın, hatta bu noktada yeni çağrışımlar kurmamızın ana niçinidir. Örneğin; Bisiklet sürmeyi ve yüzmeyi öğrenmeye çalışmak, bir tezi ya da ödevi bitirmeye
çalışmak üzere anılarımızın hiç birini unutmamamız, ya da ‘O epey çevik biridir.’ ‘Soğukkanlıdır.’ üzere kendimize has mizaçsal özellikler göstermemiz hatta bir meseleyle karşılaştığımızda yaratıcı bir tahlil bulabilmemiz; hepsi noradrenalini hakikat bir biçimde kullanabilmemizle ilgilidir ve bunların hepsine de ‘yaratıcı stres’ denir. Birtakım akut gerilim çeşitleri yararlıdır; Bir gerilim şartında örneğin saldırgan içerikli bir sinema izleyen şahısların bağışıklık sisteminin de o an aktive olduğunu yapılan deneylerle tespit edilmiştir. Yapılan
araştırmalar gerilimin yaşlanma tersi tesirleri olduğunu ve kısa müddetli ve az yoğunluklu olarak tanımlanan uygun gerilimin dikkati ve zihinsel performansı arttırdığını hafızayı kuvvetlendirdiğini de kanıtlamıştır (Sınavdan evvel olağanda ezber yapamayacağımız bir müddetde ezber
yapabilmemiz gibi). Çok olmamak kaydıyla gerilimin bilişsel işlevler ve genel sıhhat üzerinde sanılanın tersine faydaları olduğu görülmüştür yani aşikâr bir dereceye kadar gerilime kesinlikle gereksinimimiz vardır; caddedeki karşıdan karşıya geçerken üzerimize süratle gelen bir arabayı fark ettiğimizde gerilimle tez etmemize bu biçimdece ziyan görmekten kurtulmamız buna hoş bir örnektir. Bunun üzere acil durumlar dışında günlük nazaranvlerimizi yerine için de gerilime muhtaçlığımız vardır. Herkes her vakit bir dereceye kadar stres
altındadır, zira cümbüş de gerilim içerir, kalbimizin atmaya devam etmesi ve akciğerin misyon yapması da gerilim içerir. Tüm bunlara dayanarak gerilimin bizi değil bizim onu yönetebilmemiz, yalnızca ruh sıhhatimizin akıbeti için değil, vücut sıhhatinin korunması için de epey değerlidir. Kronikleşmeyen ve daima bir telaş haline niye olmayan günlük düşük doldu gerilim, âlâ gerilim kategorisine girer zihnin tehdit ya da sorun olarak algıladığı durumlarda ekstra güç ağırlaşması sağlayarak olumsuz durumlarla baş edilmesini kolaylaştırır. Kâfi ki yanlışsız düzeyde tutalım! Makûs ve uygun gerilimi deklare ettiktan daha sonra gerilimden yaralanma nasıl olur biraz da ondan
bahsedelim. Düşük düzeyli gerilim ögeleri beynin ortasında yer alanlar nöronlar içindeki ilişkileri güçlendirerek üretkenliği ve yaratıcılığı arttırır ve hafıza ve öğrenme sürecinde de olumlu tesirleri vardır bu da gerilimin bize adeta zehir üzere düşünme özelliği sağladığını söyleyebiliriz. Birkaç saati geçmeyecek biçimde salgılanan gerilim bağışıklık sistemimiz sağlamlaştırdığı için direncimizi arttırır ve bedenimizin kendini faydalanma ve enfeksiyona karşı müdafaaya almasına yardımcı olur. Beyin bir gerilime karşı deneyim kazanıp bunun uygun gerilim olarak depoladığında, bir diğer misal gerilim faktörüyle karşılaştığında daha kuvvetli olma eğilimi gösterir Kabul edilebilir seviyede âlâ gerilim maksada ulaşırken pürüzlere meydan okuma ve motivasyon ögesidir. Ayrıyeten romantik buluşmalar, yeni yerler keşfetme, yeni beşerlerle tanışma vs. de olumlu gerilim kaynakları olarak sıralanabilir ve bize vakit idaresi, tahlil odaklı olmak, süratli düşünme yeteneği, gerçek tercihte bulunma üzere olumlu özellikler kazandırabilir. Gerilimden faydalanabilmek için gerilim hakikat kullanmalıdır. Bunun için de gerilimi yaratan endişeyi kontrol altına almak gerekiyor. Gerilim ile ilgili öğrendiğimiz bütün bu bilgilerden daha sonra geldik yönetme kısmına. Bunun için evvela özetlemek gerekirse bizde gerilim yaratan olay,kişi ya da faktörlerin tümü olan stresörler ile ilgili yapmamız gerekenler var. Bunlar: 1- Stresörü modifiye etmek: örneğin bize epey gerilim yaratan bir komşumuz var ise, onunla irtibata geçmemeye ve karşılaşmamaya çalışmak,ya da bizim yerimize evimizdeki öteki biriyle muhatap olmasını sağlamak, gerilim kaynağımı azaltabilir mi halinde stresör değiştirilebilir mi ona bakmak. 2-Stresör hakkında algı ve değerlendirmeyi değiştirmek: Uyuz olduğumuz yöneticimiz hakkında dönüşüp, onun bu yaştan daha sonra değişmeyeceğini, bu biçimde bir insan olduğunu, diğer mutsuzlukları olabileceğini kabul etmeye çalışmak üzere stresör hakkındaki algımızı değiştirmeye çalışmak.
3-Stresöre yansıyı değiştirmek: Stresör bizi daha evvel gerilime soktuğu vakit içinder bağrıyorsak artık susmak, ağlıyorsak artık gülmek üzere evvelde verdiğimiz evvelki reaksiyonlarımızı değiştirmeye çalışmak. 4-Stres aşısı: Üstte bahsetmiş olduğumiz âlâ gerilim faktörlerini arttırmaya çalışmak Bunların haricinde gerilimimiz yönetmek için yapabileceğimiz öteki şeyler de vardır. Denetimimizi kaybettiğimizi hissetmemek için gerilimimiz tehlikeli düzeye yükselmeden neleri denetim edebilebileceğimizi, neleri control edemeyeceğimiz, uyum
sağlayabilebileceğimiz hususların hangileri olduğunu, değiştirebileceğimiz ve değiştiremeyeceğimiz durumların hangileri olduğunu, elimizdeki bilgilerle neler yapabileceğimizi öğrenmemiz ve neleri yapabileceğimiz, neyden kesinti yapabileceğimizi, nasıl vakit kazanabileceğimizi ve en sıkıntısız biçimde nasıl halledebileceğimizi tanımlamamız gerekiyor. daha sonra da yapmamız gereken tüm bunları aciliyet ve ehemmiyet sırasına nazaran sıralamalıyız. (bir çeşit aksiyon planı diyebiliriz.) Kâfi sözünü kabul etmeliyiz. Tatil, orta vererek biraz yavaşlamalıyız. Düşünmemeye çalışmalıyız. Savunmacı olmayı bırakmalıyız. Meditasyon, yaga, nefes üzere gevşeme tekniklerini deneyimlemeliyiz. Hayır diyerek, gerilim kaynaklarına karşı hududumuzu çizmeliyiz. Kendimiz hobi ve ilgi alanları yaratmalıyız. Toplumsal ve ruhsal takviye almaktan çekinmemeliyiz. Son olarak en değerlisi gerilimin üstüne gitmemeliyiz!
Okumaya devam et...
durumlar olduğundan, bu tıp gerilimle genelde başa çıkılabilir. Zira bedenimiz bu gerilim çeşidini tanımadığı için çabucak çözümlemek üzere reaksiyon verir. örneğin bir eşyamız kaybolduğunda, onu bulamadığımız anda yaşadığımız his bu çeşit gerilime örnektir. Kronik Stres: Akut gerilimin daima olarak devam etmesiyle oluşur denilebilir. Bu tıp gerilime maruz kalan kişi gerilim yaratan durumdan kurtulmak için bir tahlil yolu bulamaz, bu yüzden uzun periyodiktir. Yoksulluğun getirdiği külfetler, makûs iş hayatı yahut işsizlik, süregiden aile sıkıntıları, yaşlı ya da hastaya daima bakmak, akrabalar, komşular, olaylar üzere bir fazlaca niçini olabilir. Bu gerilim tipi kişiyi haftalar hatta aylar boyunca yıpratabilir. Kişi daima hissettiği kronik gerilimi yeni bir şey üzere algılayamaz, tanıdık ve kabul edilebilir olarak görmeye başlar ve bu yüzden de ihmal eder, tahlil geliştirmek yerine onunla yaşamayı olağanlaştırır. Travmatik Stres: Büyük ve ani gelişmiş olaylara karşı ortaya çıkan gerilim çeşididir. Tecavüz, kaza, doğal afetler, savaş, toplama kampları vb. üzere felaket durumlara maruz kalan bireylerde görülür. Bu gerilim çeşidinde travma yaratan olayın anıları yıllar daha sonra bile canlı kalır ve öteki küçük olaylara karşı da hassaslık artar. Bu durumdaki bireylerde kimi vakit TSSB teşhis edilebilir. Gerilim anında bedenimizde alarm çalmaya başlar. Adrenalin, noradrenalin ve kortizol düzeyi yükselerek böbreklerimiz ve safra kesemiz başta olmak üzere tüm bedenimizi fazla mesaiye zorlamaya hazırlayan bir ikazım yapar. Temelinde bu ikazım bize tehdit ya da tehlike ile başa çıkmada yardımcı olan fizyolojik değişimlerdir. Bu duruma gerilim yansısı ya da ‘kaç ya da savaş tepkisi’ denir. örneğin bizi yabanî bir hayvan kovalıyorsa adrenalin hormonu salgılamak hayatta kalmamız için yararlı olur fakat günlük hayatta bu tip durumla neredeyse hiç karşılaşmadığımız için daima gerilim hormonu salgılamamız tehlikeli bir durumdur. Birinci birkaç dakika ortasında salgılama geçmezse ve devam ederse, beden fazladan ve alışık olmadığı halde çalışmaya zorlandığından bu hormonların salgılanma durumu beyin yapısında hücresel bozulma, soğuk algınlığı ve kanser de dahil biroldukça hastalığın ortaya çıkmasında değerli bir faktördür. Ayrıyeten teneffüs sistemimiz (nefes darlığı, astım), bağışıklık sistemimiz (enfeksiyonlar), iskelet ve kas sistemimiz (kas gerilmesi, tutulma, ağrı, migren), kardiyovasküler sistemimiz (hipertansiyon, kalp krizi, felç), endokrin sistemimiz (büyüme, gelişme, üreme sıkıntıları), sindirim sistemimiz (mide yanması, ağrı, reflü), üreme sistemiz (sperm üretiminde bozulma, ereksiyon sıkıntıları, adet döngüsünde bozulma) ve bağırsaklarımız (karın ağrısı, şişme bulantı, ishal, kabız) da gerilimden olumsuz manada etkilenir. Unutmayalım tabip ziyaretlerimizde sıhhat sorunlarımızın büyük bir kısmının gerilime bağlı olduğu duyuyoruz! Gerilim daima hale geldiğinde bedenimizdeki olumsuz tesirleriyle birlikte bizim sağlıklı düşünme ve sorun çözme işlevlerimizde bozulmaya yol açar yani kronik gerilim bizi aptallaştırır. Beyin hacminin azalması ve amigdalanın fonksiyonunun bozulmasıyla bilişsel yetenekler zayıflar, dikkat eksikliği, günlük hayat ahenk problemleri, unutkanlık, olayların duygusal manasını yitirmesi görülebilirken; hipokampüs gerilimle baskılandığı için de yeni nöron oluşumu durur diyebiliriz. Fakat tüm bunların yanında şayet travmatik değilse gerilimin yarattığı tesirler değildir, gerilim daha sonrası beyin, beden ve metabolizma eski haline dönmeye programlıdır. Her kişinin gerilime reaksiyonunun farklı olduğunun, bizi hasta eden kısmın gerilim değil de gerilime nasıl reaksiyon verdiğimiz, onu nasıl yönettiğimiz olduğunu hatırlamalıyız. Gerilimin yarattığı olumsuz durumlar sadece fizikî ve ruhsal değildir, toplumsal yaşantımıza da görülür. Başa çıkılamayan işler, fazla iş yükü, yardım alamama, uzun çalışma saatleri, düşük maaş, işe ait meseleler, ev-iş ortası rol çatışmaları, duygusal muhtaçlıklar, iş baskısı üzere stres
faktörleri de özel ve çalışma hayatımızı makûs etkileyebilir, maddi ve manevi kayıplar vermemize yol açabilir. Pekala üstte bu kadar epeyce aksiliklere niye olduğundan bahsetmiş olduğumiz gerilim nitekim makus bir şey midir? Gerilimin bedenimize verdiği ziyanlardan ve sosyo-ekonomik zararlarından makûs bir şey olduğundan gereğince bahsettik. Ancak gerilimin yeterli tarafları da vardır; gerilim tümden berbat bir hal değildir hatta hayatımızın sağlıklı ve gerekli bir kesimidir. Gerilim noradrenalin ve diğer hormonların salınımını tetikler ki noradrenalin yeni anılarm oluşturmamız konusunda kilit rol üstüne alan bir hormondur. Noradrenalin bizim mizaçsal özelliklerimizin gelişmeninden sorumludur, baş etmede kuvvetlik çektiğimiz sorunlara hamasetli yaratıcılıkla yaklaşmamızın, hatta bu noktada yeni çağrışımlar kurmamızın ana niçinidir. Örneğin; Bisiklet sürmeyi ve yüzmeyi öğrenmeye çalışmak, bir tezi ya da ödevi bitirmeye
çalışmak üzere anılarımızın hiç birini unutmamamız, ya da ‘O epey çevik biridir.’ ‘Soğukkanlıdır.’ üzere kendimize has mizaçsal özellikler göstermemiz hatta bir meseleyle karşılaştığımızda yaratıcı bir tahlil bulabilmemiz; hepsi noradrenalini hakikat bir biçimde kullanabilmemizle ilgilidir ve bunların hepsine de ‘yaratıcı stres’ denir. Birtakım akut gerilim çeşitleri yararlıdır; Bir gerilim şartında örneğin saldırgan içerikli bir sinema izleyen şahısların bağışıklık sisteminin de o an aktive olduğunu yapılan deneylerle tespit edilmiştir. Yapılan
araştırmalar gerilimin yaşlanma tersi tesirleri olduğunu ve kısa müddetli ve az yoğunluklu olarak tanımlanan uygun gerilimin dikkati ve zihinsel performansı arttırdığını hafızayı kuvvetlendirdiğini de kanıtlamıştır (Sınavdan evvel olağanda ezber yapamayacağımız bir müddetde ezber
yapabilmemiz gibi). Çok olmamak kaydıyla gerilimin bilişsel işlevler ve genel sıhhat üzerinde sanılanın tersine faydaları olduğu görülmüştür yani aşikâr bir dereceye kadar gerilime kesinlikle gereksinimimiz vardır; caddedeki karşıdan karşıya geçerken üzerimize süratle gelen bir arabayı fark ettiğimizde gerilimle tez etmemize bu biçimdece ziyan görmekten kurtulmamız buna hoş bir örnektir. Bunun üzere acil durumlar dışında günlük nazaranvlerimizi yerine için de gerilime muhtaçlığımız vardır. Herkes her vakit bir dereceye kadar stres
altındadır, zira cümbüş de gerilim içerir, kalbimizin atmaya devam etmesi ve akciğerin misyon yapması da gerilim içerir. Tüm bunlara dayanarak gerilimin bizi değil bizim onu yönetebilmemiz, yalnızca ruh sıhhatimizin akıbeti için değil, vücut sıhhatinin korunması için de epey değerlidir. Kronikleşmeyen ve daima bir telaş haline niye olmayan günlük düşük doldu gerilim, âlâ gerilim kategorisine girer zihnin tehdit ya da sorun olarak algıladığı durumlarda ekstra güç ağırlaşması sağlayarak olumsuz durumlarla baş edilmesini kolaylaştırır. Kâfi ki yanlışsız düzeyde tutalım! Makûs ve uygun gerilimi deklare ettiktan daha sonra gerilimden yaralanma nasıl olur biraz da ondan
bahsedelim. Düşük düzeyli gerilim ögeleri beynin ortasında yer alanlar nöronlar içindeki ilişkileri güçlendirerek üretkenliği ve yaratıcılığı arttırır ve hafıza ve öğrenme sürecinde de olumlu tesirleri vardır bu da gerilimin bize adeta zehir üzere düşünme özelliği sağladığını söyleyebiliriz. Birkaç saati geçmeyecek biçimde salgılanan gerilim bağışıklık sistemimiz sağlamlaştırdığı için direncimizi arttırır ve bedenimizin kendini faydalanma ve enfeksiyona karşı müdafaaya almasına yardımcı olur. Beyin bir gerilime karşı deneyim kazanıp bunun uygun gerilim olarak depoladığında, bir diğer misal gerilim faktörüyle karşılaştığında daha kuvvetli olma eğilimi gösterir Kabul edilebilir seviyede âlâ gerilim maksada ulaşırken pürüzlere meydan okuma ve motivasyon ögesidir. Ayrıyeten romantik buluşmalar, yeni yerler keşfetme, yeni beşerlerle tanışma vs. de olumlu gerilim kaynakları olarak sıralanabilir ve bize vakit idaresi, tahlil odaklı olmak, süratli düşünme yeteneği, gerçek tercihte bulunma üzere olumlu özellikler kazandırabilir. Gerilimden faydalanabilmek için gerilim hakikat kullanmalıdır. Bunun için de gerilimi yaratan endişeyi kontrol altına almak gerekiyor. Gerilim ile ilgili öğrendiğimiz bütün bu bilgilerden daha sonra geldik yönetme kısmına. Bunun için evvela özetlemek gerekirse bizde gerilim yaratan olay,kişi ya da faktörlerin tümü olan stresörler ile ilgili yapmamız gerekenler var. Bunlar: 1- Stresörü modifiye etmek: örneğin bize epey gerilim yaratan bir komşumuz var ise, onunla irtibata geçmemeye ve karşılaşmamaya çalışmak,ya da bizim yerimize evimizdeki öteki biriyle muhatap olmasını sağlamak, gerilim kaynağımı azaltabilir mi halinde stresör değiştirilebilir mi ona bakmak. 2-Stresör hakkında algı ve değerlendirmeyi değiştirmek: Uyuz olduğumuz yöneticimiz hakkında dönüşüp, onun bu yaştan daha sonra değişmeyeceğini, bu biçimde bir insan olduğunu, diğer mutsuzlukları olabileceğini kabul etmeye çalışmak üzere stresör hakkındaki algımızı değiştirmeye çalışmak.
3-Stresöre yansıyı değiştirmek: Stresör bizi daha evvel gerilime soktuğu vakit içinder bağrıyorsak artık susmak, ağlıyorsak artık gülmek üzere evvelde verdiğimiz evvelki reaksiyonlarımızı değiştirmeye çalışmak. 4-Stres aşısı: Üstte bahsetmiş olduğumiz âlâ gerilim faktörlerini arttırmaya çalışmak Bunların haricinde gerilimimiz yönetmek için yapabileceğimiz öteki şeyler de vardır. Denetimimizi kaybettiğimizi hissetmemek için gerilimimiz tehlikeli düzeye yükselmeden neleri denetim edebilebileceğimizi, neleri control edemeyeceğimiz, uyum
sağlayabilebileceğimiz hususların hangileri olduğunu, değiştirebileceğimiz ve değiştiremeyeceğimiz durumların hangileri olduğunu, elimizdeki bilgilerle neler yapabileceğimizi öğrenmemiz ve neleri yapabileceğimiz, neyden kesinti yapabileceğimizi, nasıl vakit kazanabileceğimizi ve en sıkıntısız biçimde nasıl halledebileceğimizi tanımlamamız gerekiyor. daha sonra da yapmamız gereken tüm bunları aciliyet ve ehemmiyet sırasına nazaran sıralamalıyız. (bir çeşit aksiyon planı diyebiliriz.) Kâfi sözünü kabul etmeliyiz. Tatil, orta vererek biraz yavaşlamalıyız. Düşünmemeye çalışmalıyız. Savunmacı olmayı bırakmalıyız. Meditasyon, yaga, nefes üzere gevşeme tekniklerini deneyimlemeliyiz. Hayır diyerek, gerilim kaynaklarına karşı hududumuzu çizmeliyiz. Kendimiz hobi ve ilgi alanları yaratmalıyız. Toplumsal ve ruhsal takviye almaktan çekinmemeliyiz. Son olarak en değerlisi gerilimin üstüne gitmemeliyiz!
Okumaya devam et...