Birfazlaca insan hayatı boyunca olaylarla başa çıkmada zorlandığı tecrübeler yaşar. Bu tecrübeler vakit zaman hayatın dönüm noktalarında yer alarak, daha sonraki olaylara da biçim verirler. Burada karşımıza ruhsal travma terimi çıkmaktadır. Beklenmedik bir biçimde gerçekleşen, bireyin deneyimlediği gerilimle başa çıkmada zihinsel kapasitesinin yetersiz kaldığı ruhsal kriz anına ruhsal travma denilmektedir. Yetişkinlerde istismarcı alaka; fizikî, cinsel ,duygusal ve ruhsal, zihinsel yahut maddi istismar üzere her türlü istismarın önemli bir yakın ilişki( eş/sevgili) bağlamında ortaya çıkması olarak tanımlanmaktadır. İlgili literatürde yapılan tariflerden hareketle, flört şiddeti ya da romantik alakalarda yaşanan istismar bireyin partnerine yönelik ziyan verici davranışlarının tümünü içermektedir.
Tablo 1. İstismar çeşitleri ve belirtiler
Romantik ilgilerde istismarın meydana gelmesini etkileyebilecek faktörler:
Birey istismarcı bir alaka ortasında travma deneyimi hayatış ise ( mesela partneri bir yetişkini farklı yollarda istismar etmişse), bu bireyin sürdürdüğü öbür yakın ilgilerinde ve gelecekteki ilgilerinde rahat münasebet kurma konusunda zorlandığı bilinmektedir. Yakın bağlantılardaki istismar durumunun erken sonuçları içinde; bireyin inanç hissinin berbata kullanılması, yakın bir ilginin kopuşu ve bir takviye ögesi olarak görülen münasebetin tam bilakis bir tehlike ögesine dönüşmesi yer almaktadır. Diğerlerinin muteber olmadığına dair fikirler geliştirmek de birinci tesirler içinde sayılabilir. birebir vakitte; etraftaki öbür şahıslarla yakınlık geliştirmek, daha sıkıntı, korkutucu ve kaçınılan bir durum haline gelir. Travmatik tecrübelerden daha sonra yakın alakalarda yaşanabilecek reaksiyonların mühleti bireyden şahsa nazaran değişiklik gösterir. Kimi bireyler bu durumu kısa bir müddetde atlatıp, daha evvelki münasebet kurma hallerine dönerek ilgilerinin destekleyici olabileceğini görürken, kimi bireyler bu süreci uzun yıllar boyunca yaşar bunun niçini yakın alakalarının kendisini derinden etkilemesidir. Yeni bağlara inançla yaklaşma konusunda vakte gereksinim duyar. Yakın ilgide ortaya çıkan travma tecrübesinden kaynaklanan bireyde travma daha sonrası bağlantı sendromu dediğimiz his durum bozukluğu meydana gelebilir. Bu durum bireyin ruhsal olarak kendini yeterli hissetmemesine ya da boşluktaymış hissine kapılmasına niye olabilmektedir. Bireylerin istismarcı yakın ilgiler içerisinde yer alma riskini etkileyen temel faktörler; aile, okul, eski bağlarda karşılaşılan istismar, problemlerin içselleştirilmesi formunda sıralanmıştır. Emsal bir halde bireylerin istismarcı bağları sürdürmeye devam etme niçinleri ele alındığında, kişisel özellikler üzerine yoğunlaşabiliriz. Bu özellikler içinde patolojik kişilik yapıları depresyona bağlı özgüven eksikliği, mazoşist eğilimler, öğrenilmiş çaresizlik yahut erken çocukluk tecrübeleri vardır.
Sonuç olarak yakın bağlantılarda karşılaşılan travmatik durumların kişinin mevcut ve gelecekteki alakalarını etkilediğini söyleyebiliriz. Sıhhatsiz bağlantılar bireyin dış dünyaya olan itimadını zedelemektedir. Yakın bağlarında fizikî, duygusal, cinsel istismara maruz kalan bireylerin bu durumun üstesinden gelmesi ve yeni yaşantısına alışmasını vakit alabilmektedir. Travma daha sonrası alaka sendromu, kriz durumunu içermekte olup bireyin baş etme maharetlerini bununla birlikte ruhsal istikrarlarını muhafaza hünerlerine karşı bir tehdittir. Bu durumlarda ruhsal dayanak almak yararlı olacaktır. Muhtaçlık duyduğunuz anda uzman takımımızla yanınızdayız.
Uzman Klinik Psikolog Damla Kankaya
Ruhsal Danışmanlık ve Rehberlik öğrencisi Zehra Kaya
Okumaya devam et...
Tablo 1. İstismar çeşitleri ve belirtiler
| Fizikî İstismar | Cinsel İstismar | Duygusal İstismar | Ruhsal İstismar | Maddi İstismar |
| Vurmak Tokat atmak Tekme atmak İtmek, çekmek Boğmak vb. | Mağdurun faili tarafınca istemediği cinsel davranışlara maruz kalmasını kapsar. | Empati eksikliği Nazik görünerek etiketlemek Küçük düşürücü latifeler Buyruklar yağdırmak Ayrılmayla tehdit etmek Partneri denetim etmeye çalışmak | Küçük düşürme Mobbing / Zorbalık Kurbanı suçlama Gözdağı verme Nefret söylemi Manipülasyon Takipçilik İlişkisel saldırganlık Zihin denetimi | Şahsı maddi yararı yüzünden sömürme Banka hesaplarına el koyma, Finansal gücünden yaralanma Maddi hasılatına el koyma, engelleme |
Romantik ilgilerde istismarın meydana gelmesini etkileyebilecek faktörler:
- Partnerlerin anne- baba tavırları (Partnerlerin ebeveynlerinin baskıcı, otoriter vb. olumsuz anne-baba tavırlarına sahip olması)
- Partnerlerin düşük sosyoekonomik seviyeye sahip olması ve buna bağlı olarak bireylerde meydana gelen gerilim
- Toplum tarafınca oluşturulan cinsiyet rolleri
- Partnerlerin benlik hürmeti, kişinin kendisini nasıl değerlendirdiği
- Erken çocukluk tecrübeleri
- Yaşamsal deneyimler
Birey istismarcı bir alaka ortasında travma deneyimi hayatış ise ( mesela partneri bir yetişkini farklı yollarda istismar etmişse), bu bireyin sürdürdüğü öbür yakın ilgilerinde ve gelecekteki ilgilerinde rahat münasebet kurma konusunda zorlandığı bilinmektedir. Yakın bağlantılardaki istismar durumunun erken sonuçları içinde; bireyin inanç hissinin berbata kullanılması, yakın bir ilginin kopuşu ve bir takviye ögesi olarak görülen münasebetin tam bilakis bir tehlike ögesine dönüşmesi yer almaktadır. Diğerlerinin muteber olmadığına dair fikirler geliştirmek de birinci tesirler içinde sayılabilir. birebir vakitte; etraftaki öbür şahıslarla yakınlık geliştirmek, daha sıkıntı, korkutucu ve kaçınılan bir durum haline gelir. Travmatik tecrübelerden daha sonra yakın alakalarda yaşanabilecek reaksiyonların mühleti bireyden şahsa nazaran değişiklik gösterir. Kimi bireyler bu durumu kısa bir müddetde atlatıp, daha evvelki münasebet kurma hallerine dönerek ilgilerinin destekleyici olabileceğini görürken, kimi bireyler bu süreci uzun yıllar boyunca yaşar bunun niçini yakın alakalarının kendisini derinden etkilemesidir. Yeni bağlara inançla yaklaşma konusunda vakte gereksinim duyar. Yakın ilgide ortaya çıkan travma tecrübesinden kaynaklanan bireyde travma daha sonrası bağlantı sendromu dediğimiz his durum bozukluğu meydana gelebilir. Bu durum bireyin ruhsal olarak kendini yeterli hissetmemesine ya da boşluktaymış hissine kapılmasına niye olabilmektedir. Bireylerin istismarcı yakın ilgiler içerisinde yer alma riskini etkileyen temel faktörler; aile, okul, eski bağlarda karşılaşılan istismar, problemlerin içselleştirilmesi formunda sıralanmıştır. Emsal bir halde bireylerin istismarcı bağları sürdürmeye devam etme niçinleri ele alındığında, kişisel özellikler üzerine yoğunlaşabiliriz. Bu özellikler içinde patolojik kişilik yapıları depresyona bağlı özgüven eksikliği, mazoşist eğilimler, öğrenilmiş çaresizlik yahut erken çocukluk tecrübeleri vardır.
Sonuç olarak yakın bağlantılarda karşılaşılan travmatik durumların kişinin mevcut ve gelecekteki alakalarını etkilediğini söyleyebiliriz. Sıhhatsiz bağlantılar bireyin dış dünyaya olan itimadını zedelemektedir. Yakın bağlarında fizikî, duygusal, cinsel istismara maruz kalan bireylerin bu durumun üstesinden gelmesi ve yeni yaşantısına alışmasını vakit alabilmektedir. Travma daha sonrası alaka sendromu, kriz durumunu içermekte olup bireyin baş etme maharetlerini bununla birlikte ruhsal istikrarlarını muhafaza hünerlerine karşı bir tehdittir. Bu durumlarda ruhsal dayanak almak yararlı olacaktır. Muhtaçlık duyduğunuz anda uzman takımımızla yanınızdayız.
Uzman Klinik Psikolog Damla Kankaya
Ruhsal Danışmanlık ve Rehberlik öğrencisi Zehra Kaya
Okumaya devam et...