Kabul ve kararlılık terapisi

[Esenyurtlu]

KABUL VE KARARLILIK TERAPİSİ

• Acıya Bakış

Her canlı fizikî acı hissetse de, insan içsel acı da hissedebilen bir canlıdır. Bu acı kimi vakit kendi zihninden kaynaklanır kimi vakit de diğerlerinin yaklaşımlarından. örneğin takıntılarımız, mükemmelliyetçiliğimiz kontrolcülüğümüz ile kendi kendimize acıya davetiye çıkarırken, mobbing, ayrımcılık, etiketlenme üzere durumlar öbürleri tarafınca bize yüklenen acılardır. İnsan da tabiatı gereği acıdan kaçar. Acı veren anılardan fikirlerden kaçınarak acıyı denetim etmeye çalışır.bu biçimdece hissizleşir, hislerini uyuşturur ya da baskılamak ister. Düşünmemek hatırlamamak için uğraşır ne yazık ki bunda birden fazla vakit başarılı olamaz. Acı veren süreçleri deneyimlemekten kaçınma aslında alışmanın önündeki en büyük pürüz ve en fonksiyonsuz başa çıkma metodu. Acı veren durum, fikir ,anı ne var ise olduğu üzere görmek gerek ,ne eksik ne fazla.

• Geçmiş Geçmiş mi?

Hepimizin hayatta bizi biz yapan, hayatı manalı kılan kıymetlerimiz vardır. Ben kimim ,neyi temsil ediyorum,80. Doğum günümde gerimde neler bırakmış olmak isterim üzere sorularla bu pahaları bulmak mümkün. Fakat kimi vakit de geçmiş o kadar önümüze gelir ki bugüne odaklanmak zorlaşır. Bunun için tekrar zihnimizi berraklaştırmalıyız.

Geçmişe dair olup bitenler konusunda şu an için hiç bir seçeneğimiz yok ,onlar oldu ve bitti ama şu an, gelecek günlerimizin geçmişi. Tek dokunabileceğimiz yer mevcut andır.

Acı verici geçmiş deneyimlerimizimizin bugüne olan tesirlerinin farkına varıp kabullenip şu an yapacağımız kıymetlerimize yönelik aksiyona odaklanmak hayatta manalı bir değişikliğe niye olur. bu biçimdece rahatsız edici anının zihnimizdeki hakimiyeti azalır. Güneş doğdukça karanlığın azalması üzere zihnimizde de bugün kıymetlerimize yönelik aksiyonlarımız arttıkça dünün tesiri azalacaktır. Mevlana’nın kelamları de bunu özlü bir biçimde anlatır;

Dünle birlikte gitti, cancağızım,

Ne kadar kelam var ise düne ilişkin.

Şimdi yeni şeyler söylemek lazım.

• Eylemsizliğe Karşı Kararlı Eylem

Eylemsizlik ya da dürtüsel aksiyonlar bizi varmak istediğimiz limana ulaştırmaz. Evvel hayatta varmak istediğimiz bedelimizi belirleyip o tarafta kararlı hareketlerde bulunmalıyız. Bunun haricinde hayatımızda manalı değişikliğe yol açamayız. Her terapi ,yeni davranış tecrübeleri kazandırdığında nihayete erer. Dürtüsel hareketlerse bizi hayatta daima savurur ama bir daha manalı ve coşkulu bir yaşama ulaştırmaz.

Bir otobüs sürücüsü olduğunuzu düşünün.Otobüste birfazlaca yolcu var. Her durakta birileri otobüse biniyor,birileri otobüsten iniyor. Sonuçta otobüste tüm yolcular için kâfi alan var. Yolcuların kimi rahatsız edici ,kimisi memnunluk verici, kimisi sakin. Ancak size düşen otobüsü kullanmak. Şayet otobüsün arasındakilere fazla odaklanırsanız kaza yapmanız olası. Onları duyuyorsunuz, varlıklarını kabul ediyorsunuz. Ortada aynadan onları görüyorsunuz ama yola devam etmeniz lazım. Yol devam ettikçe onlar inip binmeye devam edecek.

İşte bu sizin hayat yolunuz, otobüsün sürücüsü sizsiniz. Yolcularsa anılarınız,acılarınız, fikirleriniz. Varlıklarını kabul edip yola devam etmelisiniz. Merak etmeyin hayat yolunda hepsine yer var. hiç bir memnunluk sonsuza kadar sürmediği üzere hiç bir acı da sonsuza kadar sürmeyecek. Hayat yolumuzda bize bir süre eşlik edip daha sonra gidecekler. Sanki, niye, nasıl soruları yalnızca yola olan dikkatimizi dağıtır. Onların varlığını kabul etmek ise acıları taşıyarak gideceğimiz yolda kararlılıkla gitmemizi sağlar.

• Hedefler ve Değerler

Hayatta amaçlarımız vardır. Amaçlara ulaşılabilir ve biter. Bir de kıymetlerimiz vardır. Pahalar ise hiç bitmez. Gayelerimiz değerlerimizle uyumlu olup davranışlarımızı buna göre şekillendirdiğimizde manalı bir yaşama kavuşuruz.

Bizim için hayatta en içten bir biçimde kıymetli olan nedir? Ne için yaşarız? Neyi birinci sıraya koyarız? İşte içten içe en öne koyduğumuz şey her neyse onu pusula olarak düşünüp her gün o pusula doğrultusunda adımlar atıyorsak yanlışsız yol alıyoruz demektir. Lakin şayet nereye gittiğimizi bilmiyorsak oraya hiç bir vakit ulaşamayız.

• Düşüncelerle Savaşmak

Düşüncelerle, korkularla endişelerle savaşmak bir canavarla halat çekme yarışına girmek üzere. Biz ne kadar güçlü çekersek çekelim o da o kadar güçlü çekecek. Bizim ve canavarın içinde tabansız bir kuyu var. Şayet kaybedersek tabansız bir kuyuya düşeceğiz. bu biçimde onunla savaşmayı değil de makul davranıp o ipi yavaşça yere bırakmayı öğrenmeliyiz. Zihnimizde telaşlarımız varken de devam edebiliriz. Bizi hayatta kendi kıymetlerimize bağlı yaşamaktan alı koymasına müsaade vermemeliyiz. Telaşlara dehşetlere karşın devam edebilmeliyiz. Ve bunu bir defa deneyimlemeye başladığımızda devamı daha kolay gelecek.

Duygu ve kanılarımızı denetim altına almaya çalışırken ömrümüzün denetimini kaybedebiliriz (otobüs meselade olduğu gibi) bu biçimde olunca hayat deneyimlenmesi gereken bir müddetç değil de daima çözülmesi gereken bir problemmiş üzere geliyor. Bu da bir süre daha sonra yorgunluk ve tükenmişlik olarak bize dönüyor. Tabi bu ortada vakit akıp gittiğinden hayat doyumumuz da azalıyor. halbukiki hayatta neleri denetim edebilip neleri edemediğimize baktığımızda ,kontrol gayretimizin ne derece tesirli olduğunu nazaranbiliriz.

Kontrol alanımızda olup uğraşla değiştirebileceklerimiz için uğraşmak ne kadar değerli ise; denetim edemediklerimiz üzerinde durmamak da o kadar kıymetli.

Hayatta başımıza gelen şeylerin kabulu önümüze bakıp yola devam etmemizin birinci adımı. İçinde bulunduğumuz anın getirdiği his her neyse cesurca o duyguyu yaşamak, süreci deneyimlemek ve vakti gelince geçeceğini bilmek…

Sonuç

Eğer bugün cesurca yaşasaydınız ne yapardınız? Şayet her şeyi yapmak hür olsaydı, ortaya bir sonuç çıkıp çıkmayacağına, insanların sizin farklı olduğunuzu düşünüp düşünmeyeceğine ya da bunun kendinizi yeterli hissettirip hissettirmeyeceğine odaklanmasaydınız ne yapardınız?

Siz ve gayret ettiğiniz şeylerle aranızdaki ayrımı göz önünde bulundurarak , o şeylerin hepsiyle bir bütün olarak ve savunmadan oldukları haliyle kabul etmeye , hayatta sizi siz yapan ve uğruna yaşadığınız ve hayatı manalı kılan kıymetlerinizin tarafında kararlı aksiyonlarda ilerlemek için gerekeni yapmaya istekli müsünüz?

Kaynak- Kabul ve Kararlılık Terapisi Steven C. Hayes/Jason Lillis

Okumaya devam et...