Erken boşalma DSM-V’te (Amerikan Psikiyatri Birliği, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı) eşli cinsel aktiflik sırasında, daima ya da bir dahaleyici olarak, vajinaya girdikten daha sonra yaklaşık bir dakika icinde ve kişinin isteğindilk evvel boşalması olarak açıklanır.
Memleketler arası Cinsel Tıp Derneği, 2013’te hem hayat uzunluğu tıpkı vakitte edinsel erken boşalma için şu biçimde birleşik bir tarif önermiştir: “İlk cinsel tecrübeden beri olmak var üzere boşalmanın vajinal giriştilk evvel yahut girişten daha sonra 1 dakika içerisinde olması (yaşam uzunluğu erken boşalma); daha evvel düzgün bir boşalma tecrübesine sahipken hayatın ilerleyen bir devrinde çoğunlukla 3 dakika yahut daha az olmak üzere boşalma müddetinde klinik olarak besbelli bir düşüş olması (edinsel erken boşalma). Tüm ya da neredeyse tüm vajinal girişlerde boşalmayı geciktirebilmede yetersizlik olması. Problem, rahatsızlık, hüsran ve/veya cinsel yakınlıktan kaçınma üzere olumsuz şahsi sonuçlar olması.
Teşhis nasıl konur?
DSM-V’e bakılırsa;
Teşhis belirtilerinin en az, yaklaşık altı aydır sürmesi ve her cinsel aktiflikte ya da neredeyse her cinsel aktiflikte (yaklaşık % 75-100’unde) (belirli durumlarda ya da yaygın ise her durumda) olmalıdır.
Teşhis ölçütündeki belirtiler, şahısta, klinik açıdan besbelli bir ezaya niye olmalı.
Bu cinsel fonksiyon bozukluğu, cinsel kökenli olmayan bir ruhsal bozuklukla daha düzgün acıklanamaz ya da ağır bir münasebet bozukluğundan ya da gerginlik yaratıcı kıymetli öbür etkenlerden kaynaklanmamalı ve bir maddeye/ilaca ya da öbür bir sıhhat durumuna bağlı olmamalı.
Cinsleri
Erken boşalmanın ne sıklıkta, hangi durumlarda ve ne vakit başlayıp devam ettiği sorun ve tedavi için değerlidir.
Ömür Uzunluğu: kişinin cinsel açıdan faal olduğundan beri var olması
Edinsel: pek olağan bir cinsel fonksiyonellik evresinden daha sonra başlaması
Yaygın: Belli çeşit uyarımlar, durumlar ya da eşlerle hudutlu olmaması
Durumsal: Sadece belli çeşit uyarımlar, durumlar ya da eşlerle ortaya cıkar.
Ağır olmayan: Vajinaya girdikten daha sonra 30 saniye-bir dakika icinde boşalma olur.
Orta derecede: Vajinaya girdikten daha sonra 15-30 saniye icinde boşalma olur.
Ağır: Cinsel etkinliktilk evvel, cinsel aktifliğin başında ya da vajinaya girdikten daha sonra 15 saniye icinde boşalma olur.
Sıklığı?
Erken boşalma erkeklerde en sık rastlanılan cinsel fonksiyon bozukluğudur.
Yapılan epidemiyolojik çalışmalarda çeşitli araştırma ve kaynaklarda değişmekle birlikle ortalama dünyada %20 ila %30, Türkiye’de ise %25 %35 ortası civarında olduğu söylenebilir.
Erken Boşalma Bir Şahısta Nasıl Seyreder?
Bu durumun vakit içinde düzeleceğini düşünebilir fakat hayal kırıklığı ile sonuçlanarak kişinin kendisini yetersiz hisstmesine niye olabilir.
Gün ortasında erken boşalma ile ilgili fikirler, cinsel performansı ile uğraşma ve bu bahiste huzursuzluk ile tekrar birebir biçimde erkek boşalacağı korkusu oluşabilir.
Bağlantı sırasında aklına farklı şeyler getirmeye çalışmak, dikkatini dağıtmak, sevişmeden birleşme yaşamak, cinsel bağ öncesinde mastürbasyon yapmak üzere sistemler denemesine rağmen sorun devam edebilir.
Sorun devam ettikçe kendisine olan inancı daha da azalarak kendisini “yarım erkek, erkekliğini yapamamak” olarak görmeye başlayabilir.
vakit içinde cinselliğe olan ilgisi azalabilir ve cinsellikten kaçınma davranışları (eve geç gelme, yatağa geç gitme vb cinsel yakınlığı başlatacak ortamdan uzak durma üzere davranışlar) gösterebilir.
Partnerinin erken boşalma karşısındaki davranış ve tavırları kendisini daha da rahatsız ederek küçüksenmiş hissedebilir.
Bu durumdan utandığı için bir takviye sürecine başlamaktan geri durabilir.
niçinleri
Erken boşalmanın niçinlerini açıklamaya yönelik çeşitli biyolojik ve ruhsal teoriler olmakla birlikle tek ve kesin sebebi olduğunun söylenmesi hakikat değildir.
Ruhsal teoriler erken boşalmanın, boşalma ile ilgili duyumların farkındalığındaki yetersizliğe
(Kaplan 1989) yahut erken devirdeki yaşantılara bağlı olarak gelişen bir şartlanma olduğuna dayanmaktadır (Masters ve Johnson 1970).
Erken boşalmanın oluşmasına niye olan kimi etkenler şunlar olabilir:
Boşalmayı denetim altına almayı gücleştiren cinsel aksiyona yonelik tasa bunların başında gelmektedir. Örneğin cinsel hareketin çabuk bitmesini isteyen bir hayat hanımı ile beraberlik kurmak (sıklıkla birinci ilişki)
Cinsel muvaffakiyete ait mükemmelliyetçilik
Şahıslar ortası çok hassaslık
Cinsel suçluluk ve cinsel utanç
Cinsellik algısının penis-vajina birleşimi ve boşalma üzerinden şekillenmesi
Kişinin partnerini bilinçdışı olarak cezalandırması
Nörobiyolojik yaklaşım erken boşalma için motor öğrenmeden kelam eder. Boşalmayı denetim etmek bir hünerdir ve öğrenme sürecinde birinci cinsel yaşantı ve tasa ile bu öğrenmenin bozulması
Fizyolojik araştırma bulguları erken boşalmayı hayat uzunluğu yaşayan erkeklerde bulbokavernoz yansı sonu gecikme müddetinin daha kısa olduğunu belirtmekte
Birtakım adamların sempatik uyarılmaya yapısal olarak daha hassas olması
Genetik yaklaşım, son periyotlarda erken boşalmada genetiğin, toplumlar ve kültürler içinde farklılık olabileceği görüşüdür. Bu yaklaşımda, boşalmanın, cinsel uyarılmanın genetik olarak belirlenmiş bir boşalma “eşiği” yahut “ayar noktası” elde ettiği vakit gerçekleştiği düşünülmektedir.
sonuçları
Erken boşalma ile bir arada hem erkek tıpkı vakitte partnerinin hayat kalitelerinde bozulmalar olmaktadır.
adamların kendilik imgeleri ve cinsel özgüvenleri bozulmakta; cinsellikten ve de yakın bağlantılar kurmaktan kaçınmaktadırlar.
Çiftlerde cinsel tatmin azalmakta, beraberlikte ani ayrılıklar olabilmektedir.
Ayrıyeten bayanlar partnerlerine karşı kendilerine ehemmiyet vermedikleri, durumun üstesinde gelmek için gereğince uğraşmadıkları için öfke duymakta, erkekler ise sorunlarının anlaşılmadığını düşünmektedir.
Tedavi?
Erken boşalmanın tedavisinde farklı yollar uygulanabilir. Burada sıklıkla kullanılan ve tedavide olumlu sonuçları yüksek olan bilişsel davranışsal prosedürden özetlemek gerekirse bahsedilecektir.
Bilişsel davranışçı yaklaşıma nazaran erken boşalmanın gelişmeninden ve bu durumun sürmesinden boşalmayı denetim edememe anksiyetesi ve yetersizlik fikirlerinin sorumlu olduğu düşünülmektedir. Erkek yüksek bir ihtarım düzeyine geldiğinde boşalacağı telaşı yaşamakta ve bu da erken boşalmayı tetiklemektedir. Masters ve Johnson erken boşalmayı klasik şartlanmaya dayandırmıştır. Masturbasyon ya da cinsel alaka sırasında yakalanma korkusu, anksiyete, suçluluk kanıları sebebi ile tez edildiğinde süratli bir boşalma gerçekleşir ve birey bu tecrübeyle erken boşalmaya şartlanır. Semans tedavi için temelde erkeğin, boşalma anından evvel ortaya çıkan fizikî ve duyumsal belirtilere odaklanarak bunları tanımasını hedefleyen, davranışçı bir teknik olan “dur-başla” tekniğini geliştirmiştir.
Bu yaklaşımı kullanan tedavi sürecinde kabaca şunlar yapılmaktadır:
Tıbbi tetkiklerin yapılması (durum ruhsal ise cinsel terapiye başlanır)
Çiflerin ilişkisel ve cinsel hikayelerinin alınması
Cinsel birleşmenin yasaklanması (cinsel perhiz)
Psikoeğitim (yanlış ve eksik öğrenmelerin düzeltilmesi ve gerçek ayrıntıların edinilmesi)
Duyusal odaklanma antrenmanları
Kademeli yaklaşma (adım adım tahlile varmak için kademelerin takip edilmesi)
Kegel antrenmanları, nefes antrenmanları, durma tekrar başlama prosedürü
Tedavi çift olarak iki kişi ile gerçekleştirilir.
Süreç evrelere bağlı olarak etabın gerekleri yapıldıktan daha sonra yeniden seansa devam edilir (seanslar ortası iki gün olabileceği üzere bir hafta da olabilir).
Erken boşalma ile ilgili bilişsel çarpıtmalar
Althof (2009) erken boşalmada cinsel fonksiyonlara olumsuz tesir eden 8 tip bilişsel çarpıtmayı şu biçimde belirtmektedir. Bu bilişsel çarpıtmalar sıklıkla cinsel mitler olarak tabir edilmekte, hem ilgiyi tıpkı vakitte tedavi sürecini etkilemektedir (Akt: Akkoyunlu, Türkçapar ve Akkoyunlu, 2013). Bunlar:
Bunlar ya daima ya hiç halinde düşünme (erken boşaldığım için bir hiçim)
Çok genelleme (dün erken boşaldıysam bu gece de erken boşalırım)
Olumluyu yok sayma (eşim bağımızın âlâ olduğunu söylüyor zira beni üzmek istemiyor)
Zihin okuma (sormama gerek yok onun dün gece ne hissettiğini biliyorum)
Falcılık (işlerin bu gece berbat gideceğini biliyorum)
Duygusal çıkarsama (bir erkek bir şey hissediyor ise bu doğrudur)
Şartsız zorunluluklar (-meli, -malı tabirlerinin erkeğin bilişsel süreçlerini işgal etmesi) ve
Felaketleştirmedir (bu gece başarısız olacağım ve partnerim beni terk edecek)
Yararlanılan Kaynaklar
Amerikan Psikiyatri Birliği, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı, Beşinci Baskı (DSM-5), Teşhis Olcutleri Müracaat Elkitabı’ndan, cev. Koroğlu E, Doktorlar Yayın Birliği, Ankara, 2013.
Akkoyunlu, S., Türkçapar, M., H., & Akkoyunlu C. (2013).Prematüre Ejakülasyon ve Bilişsel biçimlerin Kullanılması. Journal of Cognitive Behavioral Psychotherapy and Research 2013, 2: 47-52
Cüceloğlu, E. A., Hoşrik, M. E., Ak, M., & Bozkurt, A. (2012). Sünnet Yaşının Erken Boşalma Üzerindeki Tesiri. Türk Psikiyatri Mecmuası 2012;23(2): 99-107
Danışman-Sonkurt, M. (2019). Erken boşalma etiyolojisinde gen polimorfizmleri. Yayımlanmamış tıpta uzmanlık tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi.
Semans JH. Premature ejaculation: a new approach. South Med J. 1956;49(4):353-358.
Okumaya devam et...
Memleketler arası Cinsel Tıp Derneği, 2013’te hem hayat uzunluğu tıpkı vakitte edinsel erken boşalma için şu biçimde birleşik bir tarif önermiştir: “İlk cinsel tecrübeden beri olmak var üzere boşalmanın vajinal giriştilk evvel yahut girişten daha sonra 1 dakika içerisinde olması (yaşam uzunluğu erken boşalma); daha evvel düzgün bir boşalma tecrübesine sahipken hayatın ilerleyen bir devrinde çoğunlukla 3 dakika yahut daha az olmak üzere boşalma müddetinde klinik olarak besbelli bir düşüş olması (edinsel erken boşalma). Tüm ya da neredeyse tüm vajinal girişlerde boşalmayı geciktirebilmede yetersizlik olması. Problem, rahatsızlık, hüsran ve/veya cinsel yakınlıktan kaçınma üzere olumsuz şahsi sonuçlar olması.
Teşhis nasıl konur?
DSM-V’e bakılırsa;
Teşhis belirtilerinin en az, yaklaşık altı aydır sürmesi ve her cinsel aktiflikte ya da neredeyse her cinsel aktiflikte (yaklaşık % 75-100’unde) (belirli durumlarda ya da yaygın ise her durumda) olmalıdır.
Teşhis ölçütündeki belirtiler, şahısta, klinik açıdan besbelli bir ezaya niye olmalı.
Bu cinsel fonksiyon bozukluğu, cinsel kökenli olmayan bir ruhsal bozuklukla daha düzgün acıklanamaz ya da ağır bir münasebet bozukluğundan ya da gerginlik yaratıcı kıymetli öbür etkenlerden kaynaklanmamalı ve bir maddeye/ilaca ya da öbür bir sıhhat durumuna bağlı olmamalı.
Cinsleri
Erken boşalmanın ne sıklıkta, hangi durumlarda ve ne vakit başlayıp devam ettiği sorun ve tedavi için değerlidir.
Ömür Uzunluğu: kişinin cinsel açıdan faal olduğundan beri var olması
Edinsel: pek olağan bir cinsel fonksiyonellik evresinden daha sonra başlaması
Yaygın: Belli çeşit uyarımlar, durumlar ya da eşlerle hudutlu olmaması
Durumsal: Sadece belli çeşit uyarımlar, durumlar ya da eşlerle ortaya cıkar.
Ağır olmayan: Vajinaya girdikten daha sonra 30 saniye-bir dakika icinde boşalma olur.
Orta derecede: Vajinaya girdikten daha sonra 15-30 saniye icinde boşalma olur.
Ağır: Cinsel etkinliktilk evvel, cinsel aktifliğin başında ya da vajinaya girdikten daha sonra 15 saniye icinde boşalma olur.
Sıklığı?
Erken boşalma erkeklerde en sık rastlanılan cinsel fonksiyon bozukluğudur.
Yapılan epidemiyolojik çalışmalarda çeşitli araştırma ve kaynaklarda değişmekle birlikle ortalama dünyada %20 ila %30, Türkiye’de ise %25 %35 ortası civarında olduğu söylenebilir.
Erken Boşalma Bir Şahısta Nasıl Seyreder?
Bu durumun vakit içinde düzeleceğini düşünebilir fakat hayal kırıklığı ile sonuçlanarak kişinin kendisini yetersiz hisstmesine niye olabilir.
Gün ortasında erken boşalma ile ilgili fikirler, cinsel performansı ile uğraşma ve bu bahiste huzursuzluk ile tekrar birebir biçimde erkek boşalacağı korkusu oluşabilir.
Bağlantı sırasında aklına farklı şeyler getirmeye çalışmak, dikkatini dağıtmak, sevişmeden birleşme yaşamak, cinsel bağ öncesinde mastürbasyon yapmak üzere sistemler denemesine rağmen sorun devam edebilir.
Sorun devam ettikçe kendisine olan inancı daha da azalarak kendisini “yarım erkek, erkekliğini yapamamak” olarak görmeye başlayabilir.
vakit içinde cinselliğe olan ilgisi azalabilir ve cinsellikten kaçınma davranışları (eve geç gelme, yatağa geç gitme vb cinsel yakınlığı başlatacak ortamdan uzak durma üzere davranışlar) gösterebilir.
Partnerinin erken boşalma karşısındaki davranış ve tavırları kendisini daha da rahatsız ederek küçüksenmiş hissedebilir.
Bu durumdan utandığı için bir takviye sürecine başlamaktan geri durabilir.
niçinleri
Erken boşalmanın niçinlerini açıklamaya yönelik çeşitli biyolojik ve ruhsal teoriler olmakla birlikle tek ve kesin sebebi olduğunun söylenmesi hakikat değildir.
Ruhsal teoriler erken boşalmanın, boşalma ile ilgili duyumların farkındalığındaki yetersizliğe
(Kaplan 1989) yahut erken devirdeki yaşantılara bağlı olarak gelişen bir şartlanma olduğuna dayanmaktadır (Masters ve Johnson 1970).
Erken boşalmanın oluşmasına niye olan kimi etkenler şunlar olabilir:
Boşalmayı denetim altına almayı gücleştiren cinsel aksiyona yonelik tasa bunların başında gelmektedir. Örneğin cinsel hareketin çabuk bitmesini isteyen bir hayat hanımı ile beraberlik kurmak (sıklıkla birinci ilişki)
Cinsel muvaffakiyete ait mükemmelliyetçilik
Şahıslar ortası çok hassaslık
Cinsel suçluluk ve cinsel utanç
Cinsellik algısının penis-vajina birleşimi ve boşalma üzerinden şekillenmesi
Kişinin partnerini bilinçdışı olarak cezalandırması
Nörobiyolojik yaklaşım erken boşalma için motor öğrenmeden kelam eder. Boşalmayı denetim etmek bir hünerdir ve öğrenme sürecinde birinci cinsel yaşantı ve tasa ile bu öğrenmenin bozulması
Fizyolojik araştırma bulguları erken boşalmayı hayat uzunluğu yaşayan erkeklerde bulbokavernoz yansı sonu gecikme müddetinin daha kısa olduğunu belirtmekte
Birtakım adamların sempatik uyarılmaya yapısal olarak daha hassas olması
Genetik yaklaşım, son periyotlarda erken boşalmada genetiğin, toplumlar ve kültürler içinde farklılık olabileceği görüşüdür. Bu yaklaşımda, boşalmanın, cinsel uyarılmanın genetik olarak belirlenmiş bir boşalma “eşiği” yahut “ayar noktası” elde ettiği vakit gerçekleştiği düşünülmektedir.
sonuçları
Erken boşalma ile bir arada hem erkek tıpkı vakitte partnerinin hayat kalitelerinde bozulmalar olmaktadır.
adamların kendilik imgeleri ve cinsel özgüvenleri bozulmakta; cinsellikten ve de yakın bağlantılar kurmaktan kaçınmaktadırlar.
Çiftlerde cinsel tatmin azalmakta, beraberlikte ani ayrılıklar olabilmektedir.
Ayrıyeten bayanlar partnerlerine karşı kendilerine ehemmiyet vermedikleri, durumun üstesinde gelmek için gereğince uğraşmadıkları için öfke duymakta, erkekler ise sorunlarının anlaşılmadığını düşünmektedir.
Tedavi?
Erken boşalmanın tedavisinde farklı yollar uygulanabilir. Burada sıklıkla kullanılan ve tedavide olumlu sonuçları yüksek olan bilişsel davranışsal prosedürden özetlemek gerekirse bahsedilecektir.
Bilişsel davranışçı yaklaşıma nazaran erken boşalmanın gelişmeninden ve bu durumun sürmesinden boşalmayı denetim edememe anksiyetesi ve yetersizlik fikirlerinin sorumlu olduğu düşünülmektedir. Erkek yüksek bir ihtarım düzeyine geldiğinde boşalacağı telaşı yaşamakta ve bu da erken boşalmayı tetiklemektedir. Masters ve Johnson erken boşalmayı klasik şartlanmaya dayandırmıştır. Masturbasyon ya da cinsel alaka sırasında yakalanma korkusu, anksiyete, suçluluk kanıları sebebi ile tez edildiğinde süratli bir boşalma gerçekleşir ve birey bu tecrübeyle erken boşalmaya şartlanır. Semans tedavi için temelde erkeğin, boşalma anından evvel ortaya çıkan fizikî ve duyumsal belirtilere odaklanarak bunları tanımasını hedefleyen, davranışçı bir teknik olan “dur-başla” tekniğini geliştirmiştir.
Bu yaklaşımı kullanan tedavi sürecinde kabaca şunlar yapılmaktadır:
Tıbbi tetkiklerin yapılması (durum ruhsal ise cinsel terapiye başlanır)
Çiflerin ilişkisel ve cinsel hikayelerinin alınması
Cinsel birleşmenin yasaklanması (cinsel perhiz)
Psikoeğitim (yanlış ve eksik öğrenmelerin düzeltilmesi ve gerçek ayrıntıların edinilmesi)
Duyusal odaklanma antrenmanları
Kademeli yaklaşma (adım adım tahlile varmak için kademelerin takip edilmesi)
Kegel antrenmanları, nefes antrenmanları, durma tekrar başlama prosedürü
Tedavi çift olarak iki kişi ile gerçekleştirilir.
Süreç evrelere bağlı olarak etabın gerekleri yapıldıktan daha sonra yeniden seansa devam edilir (seanslar ortası iki gün olabileceği üzere bir hafta da olabilir).
Erken boşalma ile ilgili bilişsel çarpıtmalar
Althof (2009) erken boşalmada cinsel fonksiyonlara olumsuz tesir eden 8 tip bilişsel çarpıtmayı şu biçimde belirtmektedir. Bu bilişsel çarpıtmalar sıklıkla cinsel mitler olarak tabir edilmekte, hem ilgiyi tıpkı vakitte tedavi sürecini etkilemektedir (Akt: Akkoyunlu, Türkçapar ve Akkoyunlu, 2013). Bunlar:
Bunlar ya daima ya hiç halinde düşünme (erken boşaldığım için bir hiçim)
Çok genelleme (dün erken boşaldıysam bu gece de erken boşalırım)
Olumluyu yok sayma (eşim bağımızın âlâ olduğunu söylüyor zira beni üzmek istemiyor)
Zihin okuma (sormama gerek yok onun dün gece ne hissettiğini biliyorum)
Falcılık (işlerin bu gece berbat gideceğini biliyorum)
Duygusal çıkarsama (bir erkek bir şey hissediyor ise bu doğrudur)
Şartsız zorunluluklar (-meli, -malı tabirlerinin erkeğin bilişsel süreçlerini işgal etmesi) ve
Felaketleştirmedir (bu gece başarısız olacağım ve partnerim beni terk edecek)
Yararlanılan Kaynaklar
Amerikan Psikiyatri Birliği, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı, Beşinci Baskı (DSM-5), Teşhis Olcutleri Müracaat Elkitabı’ndan, cev. Koroğlu E, Doktorlar Yayın Birliği, Ankara, 2013.
Akkoyunlu, S., Türkçapar, M., H., & Akkoyunlu C. (2013).Prematüre Ejakülasyon ve Bilişsel biçimlerin Kullanılması. Journal of Cognitive Behavioral Psychotherapy and Research 2013, 2: 47-52
Cüceloğlu, E. A., Hoşrik, M. E., Ak, M., & Bozkurt, A. (2012). Sünnet Yaşının Erken Boşalma Üzerindeki Tesiri. Türk Psikiyatri Mecmuası 2012;23(2): 99-107
Danışman-Sonkurt, M. (2019). Erken boşalma etiyolojisinde gen polimorfizmleri. Yayımlanmamış tıpta uzmanlık tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi.
Semans JH. Premature ejaculation: a new approach. South Med J. 1956;49(4):353-358.
Okumaya devam et...